Największym skarbem Sanktuarium Jasnogórskiego w Częstochowie jest Cudowny Obraz Matki Bożej. Dzięki niemu Jasna Góra stała się w XV w. jednym z największych sanktuariów maryjnych w Polsce. Obraz ten to jeden z najbardziej znanych wizerunków Matki Bożej na świecie jednoznacznie kojarzący się z Polską i Częstochową.
O jego początkach nie ma pewnych historycznych wiadomości. Zgodnie z tradycją, za autora ikony uznaje się św. Łukasza Ewangelistę, który miał namalować obraz na płycie stołu używanego przez świętą Rodzinę w Nazarecie. Historycy uznają natomiast, że historia obrazu sięga XIV wieku a jego autorem jest nieznany włoski malarz.
W 1382 roku ikona została przekazana częstochowskim zakonnikom przez księcia opolskiego, Władysława, który przywiózł go do Polski i ofiarował paulinom na Jasnej Górze aby w ten sposób zabezpieczyć ikonę przed zbezczeszczeniem ze strony pogan.
Dzieło przedstawia Maryję z Dzieciątkiem Jezus, ukazując Maryję jako Matkę Boga, ale i każdego człowieka. Ciemna kolorystyka obrazu spowodowana efektem ściemnienia warstwy werniksu sprawia, że Matkę Boską Częstochowską nazywa się często Czarną Madonną.
Od XVIII wieku obraz zdobiony jest bogatymi sukniami. Obecnie jest ich 10, m.in. szata brylantowa, rubinowa, koralowa, czy złota. Od 1656 roku Czarna Madonna i Dzieciątko mają na głowach korony w nawiązaniu do tytułu Matki Bożej Królowej Polski. Dodatkową ozdobą obrazu jest srebrna zasłona z alegoryczną kompozycją odnoszącą się do Niepokalanego Po¬częcia Najświętszej Maryi Panny.
W XV wieku na klasztor na Jasnej Górze napadli przedstawiciele ruchu religijnego husytów, którzy sprofanowali i zniszczyli ikonę. Do dziś charakterystyczną cechą obrazu są cięte blizny na jej obliczu – pozostałość po napaści. Łącznie na ikonie zlokalizowanych jest dziesięć cięć, choć wyraźnie widoczne są tylko trzy z nich. Obecność ran na obrazie sprawia, że wzmacnia się więź wiernych z postacią Matki Boskiej Częstochowskiej, czyniąc z niej bardziej ludzką, odczuwająca cierpienie jak „zwykli” ludzie.
Na Jasnej Górze nigdy nie odnotowano objawień maryjnych, natomiast siłą i tajemnicą, tego miejsca, do którego od stuleci licznie podążają pielgrzymi z całego świata jest Cudowny Obraz. Modląc się przed wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej , wierni doświadczali bowiem licznych cudów i uzdrowień.
